THAM LUẬN
Phát huy vai trò tôn giáo trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Từ ngàn xưa, dân tộc Việt Nam luôn lấy đại đoàn kết làm nền tảng, là sức mạnh to lớn để vượt qua mọi khó khăn, thử thách; là truyền thống quý báu làm nên mọi thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Trong khối đại đoàn kết đó, các tôn giáo ở Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố niềm tin, vun đắp đạo đức, tạo sự đồng thuận xã hội, đóng góp tích cực, bền bỉ góp phần cùng toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đồng bào tôn giáo hay không tôn giáo đều là con Lạc cháu Hồng, đều là người Việt Nam”. Đây là tư tưởng nền tảng để tôn giáo và dân tộc cùng đồng hành trên con đường phát triển đất nước.
Huế - mảnh đất giàu truyền thống văn hóa và tâm linh - từ lâu đã là nơi hội tụ, giao thoa của nhiều tôn giáo lớn. Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài và nhiều tín ngưỡng dân gian đã cùng nhau tồn tại, phát triển và đóng góp cho đời sống tinh thần, đạo đức của nhân dân. Đoàn kết tôn giáo vì thế không chỉ là yêu cầu chính trị, mà còn là giá trị văn hóa đặc sắc của thần kinh cố đô. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc phát huy tinh thần đoàn kết giữa các tôn giáo tại Huế càng có ý nghĩa sâu sắc, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đời sống văn minh, nhân ái và tiến bộ.
Hòa thượng Thích Huệ Phước trình bày tham luận tại Đại hội
1. Tôn giáo - bộ phận không thể tách rời của khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Suốt chiều dài lịch sử, từ những ngày đầu đấu tranh giành độc lập, rồi qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đến thời đổi mới hội nhập quốc tế, đồng bào các tôn giáo là bộ phận máu thịt của dân tộc, của khối đại đoàn kết toàn dân luôn nêu cao tinh thần yêu nước, đoàn kết, gắn bó keo sơn với cộng đồng dân tộc. Phương châm hành động - đường hướng phát triển của các tôn giáo, như Phật giáo với “Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội”; Công giáo “Sống Phúc âm giữa lòng dân tộc để phục vụ hạnh phúc cho đồng bào”; Tin lành “Sống Phúc âm phụng sự Thiên chúa, phục vụ Tổ quốc và dân tộc”; Cao đài “Nước vinh, Đạo sáng”,... thể hiện những giá trị tốt đẹp nhất định và có trách nhiệm với dân tộc.
Chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước là một chủ trương lớn, xuyên suốt, nhất quán, được thể chế hóa trong Hiến pháp, pháp luật và thực tiễn đời sống. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng ghi rõ: “Phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp và các nguồn lực của các tôn giáo cho sự phát triển đất nước”. Đây là cơ sở để các tôn giáo phát huy giá trị tốt đẹp, chung tay xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội tiến bộ, văn minh... biểu thị đời sống tín ngưỡng, tôn giáo là bộ phận không thể tách rời của đời sống văn hóa, đạo đức, tinh thần của dân tộc Việt Nam.
2. Vai trò của tôn giáo trong xây dựng khối đại đoàn kết
Tuy mỗi tôn giáo có hệ thống giáo lý, giáo luật và đường hướng hành đạo khác nhau, song cũng có điểm tương đồng ở tinh thần hòa hợp dân tộc, truyền thống yêu nước thương nòi. Những giá trị đạo đức nhân văn sâu sắc của các tôn giáo đều hướng con người đến lối sống bình đẳng, bác ái, vô ngã, vị tha... góp phần gìn giữ và phát huy giá trị đạo đức, văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, thể hiện rõ vai trò của tôn giáo mình trong cuộc sống!
Thứ nhất, tôn giáo là cầu nối tinh thần và văn hóa, góp phần gắn kết cộng đồng.
- Với kho tàng triết lý sống và các công trình kiến trúc, nghệ thuật cùng những sinh hoạt văn hóa lễ hội đặc sắc là nơi hội tụ niềm tin thuần khiết của tín đồ tạo nên bức tranh đa dạng mà thống nhất làm phong phú bản sắc văn hóa Việt Nam, tạo môi trường giao lưu, hiểu biết, hòa hợp giữa các cộng đồng tôn giáo và dân tộc là minh chứng sinh động cho sức sống bền bỉ của tinh thần đại đoàn kết dân tộc.
- Giáo lý đạo đức tôn giáo đều hướng con người đến chân - thiện - mỹ, nuôi dưỡng và đề cao lối sống vị tha, biết ơn, hướng về nguồn cội, mục tiêu chung “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, đó là những giá trị nhân văn, nhân bản cao đẹp của tôn giáo rất phù hợp với truyền thống quý báu bất diệt của dân tộc trong tinh thần hòa bình, nhân ái và tôn trọng lẫn nhau.
- Nhiều tôn giáo đã chủ động lồng ghép nội dung xây dựng đời sống văn hóa, chấp hành pháp luật, hợp tác đối ngoại, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, ngăn chặn dịch bệnh trên toàn cầu... góp phần giữ gìn an ninh trật tự tại cơ sở, đồng thời góp phần thúc đẩy ngoại giao nhân dân, thắt chặt thêm tình hữu nghị giữa Việt Nam và các nước trong khu vực và trên thế giới.
Thứ hai, các tôn giáo có vai trò huy động sức mạnh nhân dân, các phong trào thi đua yêu nước; xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Hàng chục nghìn cơ sở tôn giáo đã trở thành điểm sáng trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” nay là “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Cả nước chung tay vì người nghèo”, “Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu”, v.v... Phương châm “Sống tối đời đẹp đạo” chính là sự hòa quyện giữa đạo lý tôn giáo và tinh thần công dân, giữa đức tin và nghĩa vụ với quê hương, đất nước không ngoài mục đích bảo vệ độc lập dân tộc, kháng chiến cứu nước, và ngày nay là công cuộc xây dựng, đổi mới, hội nhập quốc tế.
- Nhiều chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo tuân thủ phương châm hoạt động của tổ chức tôn giáo mình tích cực tham gia công tác Mặt trận, Đại biểu Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, các đoàn thể xã hội đã có nhiều đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, sẵn sàng quên mình hy sinh vì nước vì dân... biểu hiện rõ vai trò cầu nối giữa ý Đảng và lòng dân, đóng góp trí tuệ, năng lực và uy tín để vận động đồng bào tôn giáo cùng thực hiện các đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thứ ba, tôn giáo góp phần giữ gìn ổn định xã hội và phát huy giá trị đạo đức.
- Giáo lý các tôn giáo đề cao lòng từ bi, nhân ái, khoan dung, hướng con người tới đời sống thiện lương, đoàn kết, hòa hợp, lan tỏa tinh thần tương thân tương ái. Đây chính là nền tảng đạo đức quan trọng để xây dựng khối đoàn kết vững chắc từ cơ sở.
- Các tổ chức tôn giáo tham gia phòng chống tham nhũng, lãng phí, xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh; tích cực hoạt động thiện nguyện thông qua các lãnh vực nhân đạo, từ thiện, giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, phòng chống tệ nạn, phát triển kinh tế, an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững; xây nhà tình thương, hỗ trợ học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn, cứu trợ thiên tai, chăm sóc bệnh nhân, người khuyết tật, trẻ mồ côi; phòng chống đại dịch Covid-19, đóng góp vào Quỹ Vaccine, tham gia tuyến đầu bằng tinh thần dấn thân vì cộng đồng của nhà tu hành; phóng sinh các loài động vật, duy trì nguồn lợi thủy sản, giữ gìn nguồn nước sạch, cải tạo môi trường, cân bằng hệ sinh thái... đã góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng nếp sống ích đạo lợi đời, thể hiện tinh thần phụng sự nhân sinh trong triết lý, giáo lý của tôn giáo góp phần cùng Nhà nước chăm lo đời sống nhân dân.
3. Một số đề xuất để phát huy hơn nữa vai trò của tôn giáo
Để tiếp tục phát huy vai trò của tôn giáo trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chúng tôi xin đề xuất:
1. Tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực tôn giáo, giúp chức sắc, tín đồ hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ công dân, gắn bó hài hòa giữa đạo và đời; vai trò đoàn kết tôn giáo, đoàn kết dân tộc và đại đoàn kết toàn dân tộc.
2. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ, tăng cường đối thoại, hiểu biết, tôn trọng giữa các tôn giáo với chính quyền và Mặt trận Tổ quốc qua việc thực hiện tốt chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước; lắng nghe, chia sẻ tâm tư nguyện vọng và đồng hành cùng các tổ chức tôn giáo trong các hoạt động xã hội nhằm củng cố niềm tin, sự đồng thuận trong nhân dân.
3. Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động tôn giáo hợp pháp, nhằm phát huy hơn nữa các giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp, khích lệ các tôn giáo tham gia phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động xã hội, nhân đạo; sáng kiến xây dựng các mô hình sống đạo gắn với trách nhiệm công dân...
4. Phát huy vai trò cũng như kịp thời ghi nhận, biểu dương các chức sắc, chức việc, người có uy tín trong cộng đồng tôn giáo, các cơ sở tôn giáo trong các lãnh vực hoạt động về từ thiện, giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, bảo tồn văn hóa dân tộc... để lan tỏa tinh thần đoàn kết, xây dựng khối thống nhất vững mạnh.
Kết
Đảng đã xác định: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước”. Giá trị văn hóa đạo đức là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc! Giá trị đạo đức, văn hóa của tôn giáo là một bộ phận cấu thành quan trọng trong hệ giá trị văn hóa Việt Nam.
Phát huy vai trò của tôn giáo là phát huy giá trị đạo đức, văn hóa tích cực của tôn giáo chính là phát huy sức mạnh tinh thần, đạo đức và lòng yêu nước của hàng chục triệu đồng bào có đạo trong cả nước, cũng chính là phát huy nguồn lực tôn giáo để xây dựng và phát triển đất nước!
Từ đoàn kết tôn giáo và đoàn kết dân tộc đến đoàn kết toàn dân để kết thành “Đại đoàn kết toàn dân tộc” chính là nền tảng vững chắc cho hòa bình, phát triển và hạnh phúc của đất nước Việt Nam. Là nơi hội tụ tổng hợp sức mạnh của tất cả các dân tộc, tôn giáo, tầng lớp và thành phần xã hội - khối đại đoàn kết toàn dân tộc nầy chính là tư tưởng xuyên suốt trong đường lối của Đảng và là nhiệm vụ chiến lược lâu dài của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nhờ sự đoàn kết bền chặt đó mà từ xưa cho đến nay dân tộc ta đã vượt qua bao cuộc chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh, và ngày nay đang vững bước trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển. Khi đạo và đời hòa quyện, khi đức tin và lòng yêu nước cùng soi sáng con đường phát triển, thì khối đại đoàn kết toàn dân tộc càng thêm vững chắc, các tôn giáo trên cả nước nói chung và miền đất Huế nói riêng mãi tiếp tục cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng phồn vinh, an lành và hạnh phúc trong kỷ nguyên vươn mình tới thịnh vượng, hùng cường của dân tộc Việt Nam./.
HT. Thích Huệ Phước
UVTT. HĐTS GHPGVN, PBTT Ban Trị sự GHPGVN TP. Huế