Trung Bộ Kinh, Kinh số 29

Ðại kinh Thí dụ Lõi cây

Mahasaropamasuttam

HT Thích Minh Châu dịch

Một thời Thế Tôn ở tại Rajagaha (Vương Xá) núi Gijjhakuta (Linh Thứu), khi Devadatta đã từ bỏ chúng Tăng ra đi không bao lâu. Ở đây, nhân việc Devadatta, Thế Tôn cho gọi các Tỳ Kheo và dạy như sau:

"Ở đây, này các Tỳ kheo, có Thiện Nam tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khố, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phối bởi đau khổ. Rất có thể, toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được." Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Do lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, vị ấy hoan hỷ, mãn nguyện, khen mình chê người: "Ta được lợi dưỡng như vậy, được danh vọng như vậy, còn các vị Tỳ Kheo khác ít được biết đến, ít có uy quyền." Vị ấy, vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống phóng dật, vị ấy bị đau khổ. Chư Tỳ Kheo, ví như một người muốn được lõi cây đi tìm cầu lõi cây. Trong khi đi tìm lõi cây, trước một cây lớn thẳng đứng có lõi cây, người ấy bỏ qua lõi cây, bỏ qua giác cây, bỏ qua vỏ trong, bỏ qua vỏ ngoài, chặt cành lá, lấy chúng mang đi, tưởng rằng đó là lõi cây. Một người có mắt thấy vậy bèn nói: "Thật sự người này không biết lõi cây, không biết giác cây, không biết vỏ trong, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá. Và người này không đạt mục đích mà lõi cây có thể thành tựu." Chư Tỳ Kheo, vị ấy được gọi là vị đã nắm lấy cành lá của phạm hạnh, và do vậy vị ấy đã dừng lại ở đây.

Nhưng ở đây, này các Tỳ Kheo, có Thiện Nam Tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phồi bởi đau khổ. Rất có thể toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được." Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Vị ấy không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, khen mình chê người. Vị ấy, không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu giới đức. Do thành tựu giới đức, vị ấy khen mình chê người: "Ta là người trì giới, theo thiện pháp. Các Tỳ kheo khác phá giới theo ác pháp." Do vì thành tựu giới đức này. vị ấy trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống phóng dật, vị ấy bị đau khổ. Chư Tỳ Kheo, ví như một người muốn được lõi cây đi tìm cầu lõi cây. Trong khi đi tìm lõi cây, trước một cây lớn thẳng đứng có lõi cây, người ấy bỏ qua lõi cây, bỏ qua giác cây, bỏ qua vỏ trong, chặt vỏ ngoài, lấy chúng mang đi, tưởng rằng đó là lõi cây. Một người có mắt thấy vậy bèn nói: "Thật sự người này không biết lõi cây, không biết giác cây, không biết vỏ trong, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá. Và người này không đạt mục đích mà lõi cây có thể thành tựu." Chư Tỳ Kheo, vị ấy được gọi là vị đã nắm vỏ ngoài của phạm hạnh, và do vậy vị ấy đã dừng lại ở đây.

Nhưng ở đây, này các Tỳ Kheo, có Thiện Nam Tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phồi bơỉ đau khổ. Rất có thể toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được. " Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Vị ấy không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, khen mình chê người. Vị ấy, không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu giới đức. Do thành tựu giới đức, vị ấy hoan hỷ nhưng không tự mãn. Do thành tựu giới đức này vị ấy không khen mình chê người, không trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật vị ấy thành tựu thiền định. Do thành tựu thiền định này, vị ấy hoan hỷ, tự mãn, khen mình chê người: "Ta có thiền định nhất tâm. Các Tỳ kheo khác không thiền định, tâm bị phân tán." Do vì thành tựu thiền định này. vị ấy trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống phóng dật, vị ấy bị đau khổ. Chư Tỳ Kheo, ví như một người muốn được lõi cây đi tìm cầu lõi cây. Trong khi đi tìm lõi cây, trước một cây lớn thẳng đứng có lõi cây, người ấy bỏ qua lõi cây, bỏ qua giác cây, chặt vỏ trong, lấy chúng mang đi, tưởng rằng đó là lõi cây. Một người có mắt thấy vậy bèn nói: "Thật sự người này không biết lõi cây, không biết giác cây, không biết vỏ trong, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá. Và người này không đạt mục đích mà lõi cây có thể thành tựu." Chư Tỳ Kheo, vị ấy được gọi là vị đã nắm vỏ trong của phạm hạnh, và do vậy vị ấy đã dừng lại ở đây.

Laị nữa ở đây, này các Tỳ Kheo, có Thiện Nam Tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phồi bởi đau khổ. Rất có thể toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được." Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Vị ấy không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, khen mình chê người. Vị ấy, không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu giới đức. Do thành tựu giới đức, vị ấy hoan hỷ nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu giới đức này khen mình chê người, không trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật vị ấy thành tựu thiền định. Vị ấy do thành tựu thiền định naỳ, nên hoan hỷ, nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu thiền định này, khen minh, chê người hay trở thành mê say tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu tri kiến. Vị ấy vì tri kiến này, hoan hỷ, tự mãn khen mình, chê người: "Ta sống thấy và biết. Các Tỳ kheo khác sống không thấy và không biết." Vị ấy do tri kiến này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống phóng dật, vị ấy bị đau khổ. Chư Tỳ Kheo, ví như một người muốn được lõi cây đi tìm cầu lõi cây. Trong khi đi tìm lõi cây, trước một cây lớn thẳng đứng có lõi cây, người ấy bỏ qua lõi cây, chặt giác cây mang đi, tưởng rằng đó là lõi cây. Một người có mắt thấy vậy bèn nói: "Thật sự người này không biết lõi cây, không biết giác cây, không biết vỏ trong, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá. Và người này không đạt mục đích mà lõi cây có thể thành tựu." Chư Tỳ Kheo, vị ấy được gọi là vị đã nắm giữ giác cây của phạm hạnh, và do vậy vị ấy đã dừng lại ở đây.

Laị nữa ở đây, này các Tỳ Kheo, có Thiện Nam Tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phồi bởi đau khổ. Rất có thể toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được." Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Vị ấy không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, khen mình chê người. Vị ấy, không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu giới đức. Do thành tựu giới đức, vị ấy hoan hỷ nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu giới đức này khen mình chê người, không trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật vị ấy thành tựu thiền định. Vị ấy do thành tựu thiền định này, nên hoan hỷ, nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu thiền định này, khen minh, chê người hay trở thành mê say tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu tri kiến. Do sự thành tưụ tri kiến này, vị ấy hoan hỷ, nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu tri kiến này khen mình, chê người hay trở thành mê say tham Ðắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu thời giải thoát. Này các Tỳ kheo, sự tình này có thể xảy ra, Tỳ kheo ấy có thể bỏ thời giải thoát.

Naỳ các Tỳ Kheo, ví như một người muốn được lõi cây đi tìm cầu lõi cây. Trong khi đi tìm lõi cây, trước một cây lớn thẳng đứng có lõi cây, người chặt lõi cây mang đi, và biết đó là lõi cây. Một người có mắt thấy vậy có thể nói: "Thật sự người này biết lõi cây, biết giác cây, biết vỏ trong, biết vỏ ngoài, biết cành lá. Và người này đạt mục đích mà lõi cây có thể thành tựu." Cũng vậy này chư Tỳ Kheo, ở đây một Thiện Nam Tử do lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị chìm đắm trong đau khổ, bị chi phối bởi đau khổ. Rất có thể toàn bộ khổ uẩn này có thể chấm dứt được." Vị ấy xuất gia như vậy được lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng. Vị ấy không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, khen mình chê người. Vị ấy, không vì lợi dưỡng, tôn kính, danh vọng này, trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu giới đức. Do thành tựu giới đức, vị ấy hoan hỷ nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu giới đức này khen mình chê người, không trở thành mê say, tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật vị ấy thành tựu thiền định. Vị ấy do thành tựu thiền định này, nên hoan hỷ, nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu thiền định này, khen mình, chê người hay trở thành mê say tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu tri kiến. Do sự thành tựu tri kiến này, vị ấy hoan hỷ, nhưng không tự mãn. Vị ấy không vì thành tựu tri kiến này khen mình, chê người hay trở thành mê say tham đắm, phóng dật. Do sống không phóng dật, vị ấy thành tựu phi thời giải thoát. Này các Tỳ Kheo, sự tình này không thể xảy ra. Tỳ kheo ấy có thể từ bỏ phi thời giải thoát này."

Như vậy, này các Tỳ Kheo, Phạm hạnh này không phải vì lợi ích lợi dưõng, danh vọng, không phải vì lợi ích thành tựu giới đức, không phải vì lợi ích thành tựu thiền đnh, không phải vì lợi ích thành tựu tri kiến. Và này các Tỳ Kheo, tâm giải thoát bất động này chính là mục đích của Phạm hạnh này, là lõi cây, là mục tiêu cuối cùng của Phạm hạnh.

Thế Tôn thuyết giảng như vậy và các Tỳ Kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.